Në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur, mësimi i gjuhës angleze është kthyer në një prioritet për shumë prindër shqiptarë. Fëmijët ekspozohen ndaj anglishtes që në kopsht, përmes lodrave, këngëve, filmave dhe – gjithnjë e më shumë – përmes programeve të strukturuara mësimore. Por kjo sjell një pyetje shumë të natyrshme: A mund të dëmtojë mësimi i anglishtes zhvillimin e gjuhës amtare, shqipes? Çfarë thotë shkenca për dy- ose shumëgjuhësinë? Shkenca moderne është e qartë: fëmijët janë të aftë të mësojnë më shumë se një gjuhë njëkohësisht, pa ndikuar negativisht në njërën apo tjetrën. Sipas studimeve të Fred Genesee dhe Ellen Bialystok, fëmijët bilingë (dygjuhësh) shpesh zhvillojnë aftësi më të mira njohëse dhe gjuhësore sesa bashkëmoshatarët njëgjuhësh. Kjo ndodh kur të dyja gjuhët kanë ekspozim të rregullt dhe funksion në jetën e përditshme. Një nga konkluzionet më të rëndësishme vjen nga Genesee et al. (2004): “Fëmijët mund të arrijnë zhvillim të plotë në të dyja gjuhët, për sa kohë që kanë mjaftueshëm ekspozim cilësor ndaj secilës prej tyre.” Kur anglishtja mund të dominojë shqipen? Rreziku i “zëvendësimit” të shqipes nga anglishtja nuk qëndron te vetë gjuha e dytë, por te mungesa e angazhimit aktiv me gjuhën amtare. Në rastet kur fëmijët ndjekin shkollim vetëm në anglisht dhe e përdorin shqipen shumë rrallë në mjedisin familjar, zhvillimi i shqipes mund të ngadalësohet. Por në realitetin shqiptar, ku mjedisi social dhe familjar është shqipfolës, kjo ndodh rrallë – për sa kohë prindërit mbeten aktivë në komunikimin në shqip, leximin dhe nxitjen e të folurit natyral në shtëpi. Përfitimet e dygjuhësisë që në fëmijëri Kur fëmijët mësojnë anglishten krahas shqipes në mënyrë të balancuar: - Zhvillojnë fjalor dhe strukturë gjuhësore më të thellë në të dyja gjuhët; - Rrisin aftësitë e përqendrimit dhe zgjidhjes së problemeve; - Përgatiten për të ardhmen, si në arsim ashtu edhe në tregun global të punës; - Janë më të ndjeshëm ndaj kulturave të ndryshme dhe më të aftë për të komunikuar me një gamë të gjerë njerëzish. Si ta mbështesim shqipen ndërsa mësojmë anglisht? - Flisnii rregullisht në shqip me fëmijën tuaj, duke përd orur fjalor të pasur dhe të larmishëm. - Lexoni libra shqip së bashku – çdo natë, në mënyrë të këndshme. - Nxitni rrëfime dhe tregime, duke u fokusuar në shprehjen e ideve në gjuhën amtare. - Zgjidhni programe anglishteje që respektojnë zhvillimin natyral të fëmijës dhe nuk kërkojnë përkthim të drejtpërdrejtë. GrapeSEED: Shembulli i një anglishteje që nuk konkurron me shqipen Programi GrapeSEED është ndërtuar posaçërisht për t’u mësuar fëmijëve anglishten si një gjuhë e dytë, në mënyrë natyrale, të kuptueshme dhe pa përkthim. Kjo qasje e ndihmon fëmijën të mësojë anglishten ashtu siç mëson shqipen: përmes dëgjimit, kuptimit dhe përdorimit aktiv në kontekst. Përfitimet e GrapeSEED për fëmijët shqiptarë: - Nuk e zëvendëson shqipen: anglishtja bëhet një aftësi shtesë, jo një zëvendësim. - Nuk ka përkthim – çdo gjë mësohet përmes kuptimit natyror, duke shmangur konfuzionin mes gjuhëve. - Përshtatet me fëmijët shqiptarë, të cilët vazhdojnë të përdorin shqipen si gjuhë të përditshme në shtëpi dhe shoqëri. GrapeSEED mbështet zhvillimin dygjuhësh të fëmijës duke respektuar rëndësinë e gjuhës amtare dhe duke ofruar një rrugë efektive për të ndërtuar të ardhmen në një botë ku anglishtja është çelësi i shumë mundësive. Përfundim: Jo një pengesë, por një pasuri Anglishtja nuk është një kërcënim për shqipen – është një dritare e re që u hapet fëmijëve tanë. Ajo nuk duhet të zëvendësojë, por të plotësojë. Kur prindërit janë të vetëdijshëm dhe të përfshirë, dhe kur programet e mësimit janë të dizajnuara me kujdes, fëmijët tanë mund të rriten të pasur në gjuhë, kulturë dhe mundësi.

Prindërit duan më të mirën për fëmijët e tyre – dhe kjo përfshin edhe të ardhmen gjuhësore. Sidomos sot, kur anglishtja është çelësi për shumë mundësi në jetë, shumë prindër përpiqen t’u mësojnë fëmijëve këtë gjuhë që në moshë të vogël. Por… a ndodh që, pa dashje, të bëjmë hapa të gabuar? Ekspertë të edukimit si Luca Piergiovanni dhe organizata si British Council bien dakord për një gjë: mënyra si ua mësojmë fëmijëve një gjuhë ndikon më shumë sesa sa orë kalojnë duke studiuar. 🚫 1. Të nxisësh me zor = frustrim, jo përparim Të shtysh fëmijën të flasë, të lexojë apo të praktikojë një gjuhë të re kur nuk është gati mund të sjellë të kundërtën e asaj që dëshiron: humbje motivimi, stres dhe refuzim. "Fëmijët mësojnë më mirë kur ndihen të sigurt dhe të lirë për të gabuar." – Luca Piergiovanni 📚 2. Të përqendrohesh vetëm te gramatika Fëmijët mësojnë gjuhën siç mësojnë të ecin: duke provuar, duke gabuar, dhe duke imituar. Kur përqendrohemi vetëm te rregullat gramatikore, fëmijët shpesh ndihen të hutuar ose të trembur nga gabimet. Zgjidhja? Përdor këngë, lojëra, histori dhe video për t’i ekspozuar në mënyrë të natyrshme ndaj gjuhës. Gjuha nuk mësohet vetëm me libra – por me përvojë të përditshme. 😰 3. Të krijosh ankth për perfeksionin Presioni për të qenë të "saktë" e për të folur "rrjedhshëm" që në javët e para krijon frikë nga dështimi. Kur anglishtja lidhet me stresin, ajo kthehet në një detyrë, jo në një mundësi. “Një qasje e relaksuar është çelësi i suksesit.” — British Council, 2018 ✅ Po si ndihmojmë në mënyrë të shëndetshme? Ekspertët bien dakord: qasja më e mirë është një mjedis i qetë dhe mbështetës. Në vend që të ndreqni çdo gabim, fokusohuni në përpjekje dhe kurajë: · Lavdërojeni fëmijën kur përpiqet, jo vetëm kur e thotë saktë. · Përdorni fraza si: ✅ “Shumë mirë që u përpoqe!” ✅ “Le ta themi së bashku edhe një herë.” 📖 Çfarë thonë teoritë shkencore? 🧠 Albert Bandura – Teoria e të nxënit social Fëmijët mësojnë duke vëzhguar dhe imituar të tjerët. Kur dëgjojnë anglisht çdo ditë nga prindërit apo përmes mediave, ata e përthithin natyrshëm. 🧩 Lev Vygotsky – Zona e zhvillimit të afërt Fëmijët arrijnë më shumë kur ndihmohen në mënyrë të kujdesshme nga një i rritur, jo kur detyrohen. Ndihma duhet të jetë “aq sa duhet” për ta shtyrë përpara me besim. 🌱 Carol Dweck – Mentaliteti i rritjes Lavdërimi për përpjekje dhe jo vetëm për rezultat ndërton vetëbesim, motivim dhe dëshirë për të mësuar më tej. 🔚Përfundim: Bëhu aleati, jo kritiku Mësimi i një gjuhe të huaj është një rrugëtim, jo një garë. Lëreni fëmijën ta shijojë këtë proces pa frikën e gabimeve. Mbështeteni me durim, dashuri dhe frymëzim. Sepse kur prindi bëhet partner në të nxënë, fëmija jo vetëm që mëson më mirë – por edhe e do më shumë gjuhën që mëson.

Gjuha është një nga aftësitë më të rëndësishme që fëmijët zhvillojnë. Përmes saj, ata shprehin ndjenjat, bëjnë pyetje, ndërtojnë marrëdhënie dhe mësojnë për botën. Por si ndodh ky proces magjik? Dhe si mund të ndihmojmë fëmijët, veçanërisht kur mësojnë një gjuhë të dytë si anglishtja? Në këtë artikull do të flasim shkurtimisht për fazat kryesore të përvetësimit të gjuhës, disa teori bazë dhe mënyrat më të mira për të mbështetur fëmijët në klasë dhe në shtëpi. Çfarë është përvetësimi i gjuhës? Përvetësimi i gjuhës është procesi natyral përmes të cilit fëmijët mësojnë të kuptojnë dhe të flasin. Që nga belbëzimet e para e deri te ndërtimi i fjalive të plota, ky zhvillim ndodh në mënyrë graduale – por tepër të organizuar dhe të ngjashme në të gjitha kulturat. Faza kryesore të zhvillimit gjuhësor te fëmijët Faza para-gjuhësore (0–12 muaj): Fëmijët shprehen me të qara, gjeste dhe tinguj. Kjo është baza e komunikimit. Faza e belbëzimit (4–12 muaj): Fillojnë të “luajnë” me tinguj si “ba” apo “ma”. Prindërit duhet të përgjigjen si në një bisedë. Fjala e parë (12–18 muaj): Fjalë si “ujë” ose “mami” shfaqen me kuptime të qarta. Dy fjalë bashkë (18–24 muaj): Fjalitë e para të thjeshta: “dua lodër”, “pi ujë”. Fjalitë (2–3 vjeç e më tej): Fëmijët fillojnë të tregojnë, të pyesin dhe të shprehin ide më të ndërlikuara. Si mësohet një gjuhë e dytë, si anglishtja? Fëmijët mësojnë një gjuhë të dytë në mënyrë të ngjashme me gjuhën e parë, por me më shumë ndihmë dhe ekspozim. Mësuesit dhe prindërit luajnë një rol kyç. Si t’i ndihmojmë? Jepni input të kuptueshëm , pak më të vështirë se çfarë fëmija kupton tashmë. Krijoni një mjedis të qetë dhe pozitiv , pa stres. Përdorni materiale të pasura me kontekst , si tregime, këngë dhe ilustrime. Teori të njohura që ndihmojnë të kuptojmë përvetësimin e gjuhës Skinner (sjellja): Fëmijët mësojnë kur i shpërblejmë. Lavdërimi funksionon! Chomsky (aftësi e lindur): Fëmijët kanë një instinkt për të kuptuar gramatikën. Vygotsky (mësim përmes ndërveprimit): Bashkëbisedimi me të rriturit dhe bashkëmoshatarët ndihmon shumë. Krashen (për gjuhët e dyta): Gjuha mësohet më mirë kur është e kuptueshme dhe pak sfiduese (i+1). Këshilla praktike për mësues dhe prindër Flisni me fëmijët gjatë gjithë ditës , me fjali të plota. Përdorni gjuhën në kontekst – tregoni histori, përdorni ilustrime. Këngët, loja dhe lëvizja ndihmojnë në përforcimin e fjalëve. Nxitni bashkëpunimin – fëmijët mësojnë shumë nga njëri-tjetri. Mos kini frikë nga përsëritja – ajo ndërton siguri dhe kuptim. GrapeSEED: Një partner për mësimin e anglishtes Në GrapeSEED, ne e dimë që mësimi i anglishtes mund të jetë një përvojë e bukur, e natyrshme dhe efektive – ashtu si përvetësimi i gjuhës amtare. Programi ynë është ndërtuar mbi këto parime dhe i jep fëmijëve mundësinë të flasin anglisht pa frikë, me vetëbesim dhe përditë.

Pushimet e verës janë periudha ideale për të krijuar kujtime të bukura me fëmijët tuaj, por ato janë gjithashtu një mundësi e artë për të vazhduar zhvillimin e tyre gjuhësor dhe personal. Me pak kreativitet, ju mund të kombinoni argëtimin me mësimin në mënyrë natyrale dhe të këndshme. Ja disa ide praktike për të ndihmuar fëmijën tuaj të mësojë anglisht dhe të zhvillohet në mënyrë të gjithanshme – dhe më e mira, me shumë pak kohë përpara ekranit! 1. Këndoni së bashku Këngët janë një mënyrë fantastike për të mësuar gjuhën, sidomos për fëmijët e vegjël. Gjatë udhëtimeve me makinë, kohës së lojës apo edhe në shtëpi, dëgjoni këngë në anglisht që janë të përshtatshme për moshën e fëmijës. Ritmi, rima dhe përsëritja ndihmojnë në përvetësimin e fjalëve dhe strukturave gjuhësore në mënyrë natyrale. Mos hezitoni të këndoni së bashku – zëri juaj është i rëndësishëm për fëmijën! 2. Lexoni një tregim në ditë Zgjidhni libra me ilustrime në anglisht dhe lexojini çdo ditë. Edhe vetëm një tregim në ditë mund të bëjë një ndryshim të madh në fjalorin dhe imagjinatën e fëmijës. Librat me përsëritje, rima dhe ilustrime tërheqëse ndihmojnë fëmijët të kuptojnë kuptimin edhe kur nuk e njohin çdo fjalë. 3. Flisni për ditën tuaj në anglisht Nuk ka nevojë për fjalor të pasur apo gramatikë të ndërlikuar. Mjafton të përdorni fraza të thjeshta në situata të përditshme. Për shembull: “Let’s eat lunch.”, “Time to wash hands!”, “Where is your toy?” Fjalët që lidhen me përvojat e tyre reale janë shumë më të lehta për t’u përvetësuar. 4. Art dhe punë dore Kur jeni duke vizatuar, ngjyrosur apo krijuar diçka me fëmijën tuaj, përdorni fjalët në anglisht për të emërtuar ngjyrat, format, mjetet dhe veprimet: “red paper”, “cut with scissors”, “draw a circle”. Këto aktivitete jo vetëm që janë argëtuese, por ndihmojnë fëmijën të lidhë fjalët me objektet dhe veprimet konkrete. 5. Shëtitje në natyrë Dilni në shëtitje dhe përfshini anglishten në përshkrimet që bëni së bashku. Mund të thoni: “Look, a butterfly!”, “That’s a tree!”, “Can you find a bird?” Kjo qasje e gjallë dhe dinamike ndihmon në mësimin përmes përjetimit dhe vëzhgimit të drejtpërdrejtë. 6. Lojëra kujtese Lojërat si “Memory” apo “Guess the word” mund të bëhen edhe në anglisht. Përdorni fjalë për kafshët, ushqimet, lodrat apo sendet që fëmija i njeh mirë: “apple, dog, ball, spoon”. Përsëritja dhe loja e bëjnë mësimin të natyrshëm dhe të lehtë për t’u mbajtur mend. 7. Për nxënësit e GrapeSEED – Mbani ritmin edhe gjatë verës! Nëse fëmija juaj ndjek programin GrapeSEED, vera është koha e duhur për të forcuar dhe zgjeruar ato që ka mësuar gjatë vitit. Përveç dëgjimit të këngëve dhe leximit të tregimeve të njohura, mund të shfrytëzoni falas aplikacionin e studentit për të përsëritur. REP 20 minuta në ditë e ndihmon fëmijën tuaj të qëndrojë i lidhur me gjuhën në mënyrë të natyrshme dhe aktive. A e dini se këtë verë mund të testoni metodologjinë GrapeSEED në kampe verore? Kampet verore janë një mundësi e shkëlqyer për fëmijët që të praktikojnë anglishten në një ambient të gjallë dhe social. Ato përfshijnë këngë, tregime, aktivitete në grup, lojëra dhe punë krijuese – të gjitha në anglisht! Përveç zhvillimit gjuhësor, kampet ndihmojnë fëmijët të ndërtojnë vetëbesim dhe miqësi të reja. Këtë verë keni mundësinë të testoni metodologjinë GrapeSEED duke e regjistruar fëmijën tuaj në një nga shkollat që ofrojnë kampin veror me GrapeSEED. Përfundime: Mësimi gjatë verës nuk do të thotë të sakrifikoni lojën dhe relaksin – përkundrazi! Kur anglishtja bëhet pjesë e lojës, kohës me familjen dhe aktiviteteve të përditshme, ajo mësohet natyrshëm dhe me shumë gëzim. Dhe për nxënësit e GrapeSEED, kombinimi i materialeve të njohura me aktivitete të reja, si kampet verore, e bën këtë verë edhe më të veçantë!

Si mësojnë fëmijët një gjuhë të huaj? Zbulo fazat kryesore të përvetësimit të gjuhës, teoritë më të njohura si ajo e Krashen, dhe mënyrën unike se si GrapeSEED ndihmon fëmijët të flasin anglisht natyrshëm dhe me vetëbesim.

Zbuloni si GrapeSEED ndihmon fëmijët të kuptojnë më mirë gjatë leximit përmes metodologjisë natyrale, historive argëtuese dhe aktiviteteve interaktive.